Nhiễm độc formol có nguy hiểm không? Cách giải độc?

Trong cuộc sống hiện đại, formol hay còn gọi là formaldehyde được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp, y tế, và thậm chí bị lạm dụng trong chế biến thực phẩm. Tuy nhiên, ít ai ý thức được rằng formol là một chất cực độc với cơ thể người. Vậy nhiễm độc formol có nguy hiểm không? Cách giải độc như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác để bạn cảnh giác và biết cách phòng ngừa.

---

Formol là gì?

Formol là dung dịch chứa khoảng 37–40% formaldehyde trong nước, có mùi hăng, không màu, dễ bay hơi. Nó thường được dùng để:

• Bảo quản mẫu vật trong y học
• Diệt khuẩn trong công nghiệp
• Chống mốc trong dệt may, gỗ ép
• (Lạm dụng) trong bảo quản thực phẩm như măng, bún, hải sản…

Mặc dù có nhiều ứng dụng, nhưng formol thuộc nhóm hóa chất độc hại, được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào chất gây ung thư nhóm 1.

---

Nhiễm độc formol có nguy hiểm không?

Câu trả lời chắc chắn là: CÓ, rất nguy hiểm. Formol gây hại nghiêm trọng đến hệ hô hấp, tiêu hóa, thần kinh và có khả năng gây ung thư. Mức độ ảnh hưởng tùy thuộc vào cách tiếp xúc (hít, nuốt, tiếp xúc da) và liều lượng.

1. Nhiễm độc qua đường hô hấp

Khi hít phải hơi formol, người bệnh có thể gặp:

• Kích ứng mũi, họng, ho khan, nghẹt thở
• Viêm phổi hóa học
• Suy hô hấp cấp
• Phơi nhiễm lâu dài có thể dẫn đến ung thư mũi – xoang hoặc phổi

2. Nhiễm độc qua đường tiêu hóa

Trường hợp nuốt phải formol (thường do ăn phải thực phẩm bị tẩm hóa chất):

• Miệng, họng và thực quản bị bỏng rát dữ dội
• Nôn ra máu, đau bụng dữ dội
• Suy gan, suy thận cấp
• Có thể tử vong trong vòng vài giờ nếu uống liều lớn mà không được cấp cứu

3. Nhiễm độc qua da

Tiếp xúc trực tiếp, đặc biệt trên vết thương hở hoặc dùng mỹ phẩm chứa formol lâu dài:

• Gây viêm da dị ứng
• Ngứa, nổi mẩn, phồng rộp
• Nguy cơ ung thư da nếu tiếp xúc kéo dài

---

Triệu chứng nhiễm độc formol

Tùy đường tiếp xúc, triệu chứng bao gồm:

• Toàn thân: Sốt, đau đầu, chóng mặt, rối loạn ý thức
• Hô hấp: Khó thở, ho, viêm thanh quản, viêm phổi
• Tiêu hóa: Nôn ra máu, đau bụng quằn quại, tiêu chảy ra máu
• Da – niêm mạc: Đỏ rát, phồng da, loét niêm mạc miệng
• Thận: Thiểu niệu, vô niệu, có thể dẫn đến suy thận

---

Cách xử lý khi nghi ngờ nhiễm độc formol
1. Sơ cứu ban đầu

Tùy trường hợp:

• Nếu hít phải: Đưa người bệnh ra chỗ thoáng, tránh xa nguồn độc. Nếu khó thở: hồi sức, thở oxy và chuyển viện.
• Nếu uống phải: Không được gây nôn. Cho uống nước ấm nhiều lần để làm loãng chất độc. Tuyệt đối không dùng sữa vì có thể làm formol hấp thụ nhanh hơn.
• Nếu dính da hoặc mắt: Rửa bằng nước sạch tối thiểu 15–20 phút.

2. Chuyển đến bệnh viện ngay

Việc giải độc formol phải được thực hiện tại cơ sở y tế với các biện pháp chuyên sâu:

• Truyền dịch, lợi tiểu để đào thải formol qua thận
• Hỗ trợ hô hấp, tuần hoàn nếu có dấu hiệu suy hô hấp
• Trong trường hợp nặng, cần lọc máu (lọc thận nhân tạo) để loại bỏ nhanh chất độc
• Sử dụng thuốc trung hòa acid formic (chất chuyển hóa độc hại từ formol)

---

Cách giải độc formol tại bệnh viện

Hiện chưa có thuốc giải độc đặc hiệu cho formaldehyde. Tuy nhiên, các biện pháp điều trị tập trung vào:

• Loại bỏ chất độc: dùng than hoạt tính, rửa dạ dày (nếu sớm), truyền dịch mạnh
• Trung hòa acid formic: Dùng natri bicarbonat, folinic acid để hỗ trợ
• Hỗ trợ đa cơ quan: chống sốc, chống co giật, bảo vệ gan, thận
• Lọc máu: khi nồng độ độc cao, suy thận cấp, hôn mê

Việc điều trị cần sự giám sát y tế nghiêm ngặt, không nên tự xử lý tại nhà.

---

Cách phòng tránh nhiễm độc formol

Trong hoàn cảnh hiện nay, việc tăng cường cảnh giác và sống theo nguyên tắc truyền thống – ăn uống tự nhiên, tối giản hóa hóa chất là điều vô cùng quan trọng:

• Tuyệt đối không dùng thực phẩm không rõ nguồn gốc
• Không sử dụng mỹ phẩm, thuốc nhuộm, sơn móng tay không nhãn mác
• Tránh tiếp xúc với sản phẩm tẩy rửa mạnh nếu không có bảo hộ
• Khi làm việc trong ngành nghề có formol (bệnh viện, phòng thí nghiệm, công nghiệp gỗ…), cần mang đầy đủ khẩu trang, găng tay, kính bảo hộ
• Đọc kỹ thành phần sản phẩm (formaldehyde có thể được ghi bằng tên khác như methanal, formalin…)

---

Kết luận

Nhiễm độc formol có nguy hiểm không? – Câu trả lời là có, và thậm chí là cực kỳ nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời. Do đó, việc hiểu rõ chất này, nhận diện các triệu chứng sớm và biết cách giải độc đúng cách là điều sống còn.


Cuộc sống hiện đại mang lại tiện lợi, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Giữ vững nguyên tắc truyền thống “ăn chín, uống sôi”, tránh xa thực phẩm nghi ngờ và lạm dụng hóa chất sẽ giúp bạn và gia đình sống khỏe mạnh lâu dài.